ادبیات نهم

درس 2 : عجایب صنع حق تعالی

بند 1 :

معنی :

آگاه باش که هر چه در عالم است همه آفریده ی

خداوند بلندمرتبه است .

آسمان و خورشید و ماه و ستارگان و زمین و آن چه

بر روی آن است مانند کوه و بیابان و رودخانه ها و

آن چه در کوه هاست ، مانند سنگ های قیمتی ،

معدن ها و هرآن چه که برر روی زمین وجود

دارد ، مثل انواع گیاهان و آن چه که در خشکی و

دریا هست ، همچون انواع حیوانات و آن چه در

میان آسمان و زمین هست ، مانند ابر و باران و

برف و تگرگ و رعد و برق و رنگین کمان و

نشانه ها و تغییراتی که در هوا پدید می آید همه

شگفتی های آفرینش خداوند بلند مرتبه است و این

همه نشانه هایی از پروردگار بلندمرتبه است که به

تو دستورداده است به آن ها توجه کنی .

پس درباره ی این نشانه های خداوند تفکر و اندیشه

کنی .

آرایه ها :

مراعات نظیر :

میغ ، باران ، تگرگ

جواهر ، معادن

زمین ، آسمان

آفتاب ، ماه و ستارگان

تضاد : آسمان و زمین

        برَّ و بحر
 

بند 2 :

معنی :

به زمین نگاه کن که چگونه آن را مثل فرشی برای

تو ساخته و کناره های آن را وسیع گسترده است و

از زیر سنگ های سخت و محکم آب های لطیف و

گوارا جاری کرده است که بر روی زمین جاری

می شود و به تدریج از زیر زمین بیرون می آید و

به هنگام بهار نگاه کن که زمین چگونه سرسبز

می شود و مثل پارچه ی ابریشمی رنگارنگ و

بلکه هزار رنگ می‌شود .

آرایه ها :

تضاد : سخت و لطیف

تشبیه : زمین چون دیبای هفت رنگ گردد .

زمین : رکن اول تشبیه

دیبا : رکن دوم تشبیه

هفت رنگ ( رنگارنگ ) : رکن سوم تشبیه

چون : رکن چهارم تشبیه

بند 3 :

معنی :

به پرندگان آسمان و حشره های روی زمین نگاه کن

که هر یک به شکل و ظاهری متفاوت آفریده شده

است و هر کدام از دیگری بهتر است . به هر کدام ،

آنچه را لازم دارد ، داده است و به هر یک آموخته است

که خوراک خود را چطور به دست آورد و بچه ی خود را

چگونه نگه دارد تا بزرگ شود و لانه ی خود را چطور

بسازد . به مورچه نگاه کن که چگونه به موقع خوراک

خود را جمع آوری می کند .

بند 4 :

معنی :

اگر وارد خانه ای شوی که با نقش های گوناگون

گچ بری کرده باشند ، مدتی طولانی درباره ی آن

توضیح می دهی و شگفت زده می شوی ولی

همیشه در خانه ی پروردگاری ( دنیا ) و هرگز

شگفت زده نمی شوی . این جهان ، خانه ی

پروردگار است . زمین مانند فرش آن است و

آسمان در آن سقفی بی ستون است و این

عجیب تر است و ماه مانند چراغ آن است

( که موجب روشن شدن زمین است . ) و

خورشید همچون شعله است ( که باعث گرم

شدن زمین می شود . ) و ستارگان مانند

چراغدان آن هستند و تو از این همه پدیده های

شگفت ، غافلی ؛ زیرا این خانه بسیار بزرگ

است و دیدگاه تو بسیار محدود و عظمت و

بزرگی دنیا در نظر تو نمی گنجد .

آرایه ها :

تشبیه : عالم به خانه

عالم : رکن اول تشبیه

خانه : رکن دوم تشبیه

تشبیه : زمین به فرش

زمین : رکن اول تشبیه

فرش : رکن دوم تشبیه

تشبیه : آسمان به سقف

آسمان : رکن اول تشبیه

سقف : رکن دوم تشبیه

تشبیه : ماه به چراغ

ماه : رکن اول تشبیه

چراغ : رکن دوم تشبیه

تشبیه : آفتاب به شعله

آفتاب : رکن اول تشبیه

شعله : رکن دوم تشبیه

تشبیه : ستارگان به قندیل

ستارگان : رکن اول تشبیه

قندیل : رکن دوم تشبیه

تلمیح : اشاره ی سقف بی ستون به آیه ی 2 سوره ی

مبارکه ی رعد : الله الذی رفعَ السماوات بغیر عمدٍ تَرَونَها :

خداست که آسمان ها را بی ستون خلق کرده است

و شما هم می بینید .

تضاد : بزرگ و مختصر

نکته :

شوی : بروی

بند 5 :

معنی :

و مثال تو مانند مورچه ای است که لانه ای در قصر پادشاه

دارد . جز خوراک خود و دوستانش چیزی نمی بیند

و از زیبایی ظاهر قصر و خدمتکاران بسیار و تخت

پادشاه او هیچ نمی داند .

آرایه ها :

تشبیه : انسان در دنیا به مورچه در قصر

انسان در دنیا : رکن اول تشبیه

مورچه در قصر : رکن دوم تشبیه

مراعات نظیر : قصر ، ملک ، سریر

نکته :

مرجع ضمیر وی ، مَلِک است .

بند 6 :

معنی :

اگر می خواهی به حد و اندازه ی مورچه قانع باشی ،

در همان درجه بمان وگرنه به تو اجازه شناخت

پروردگار را داده اند که شکوه و عظمتش را ببینی .

چشم خود را باز کن تا بتوانی شگفتی ها را ببینی و

متحیر و شگفت زده شوی .

آرایه ها :

اضافه ی تشبیهی : بستان معرفت

معرفت : رکن اول تشبیه

بستان : رکن دوم تشبیه

            شاد باشید ...